Odgovore na ova pitanja možete naći u tekstu, gde je svoje iskustvo podelila sa nama Dr Jelena Rilak, specijalista interne medicine, OB Kruševac.
Gasovi u crevima: Nastanak i izvori
Prosečna odrasla osoba proizvede oko 0,5-1,5l gasa svakog dana, koji se kroz anus ispušta 14 do 23 puta dnevno. Povremeno podrigivanje pre ili nakon obroka takođe je normalno. Količina gasa koji telo proizvede zavisi od načina ishrane i drugih individualnih faktora.
Često nailazimo na termin meteorizam a to predstavlja upravo nakupljanje gasova u crevima i može biti uzrokovana nekim namirnicama kao i medicinskim stanjima
Postoje dva glavna izvora intestinalnih gasova (gasova u crevima):
- uneti gasovi (uglavnom progutan vazduh)
- gasovi koji proizvode bakterije u kolonu.
Gutanje vazduha je glavni izvor gasova u stomaku. Prilikom uzimanja hranje ili tečnosti, dolazi do gutanja vazduha, što je normalno, kao i prilikom gutanja pljuvačke. Veće količine vazduha možete progutati kada brzo jedete, uzimate velike gutljaje tečnosti, žvaćete žvaku ili pušite.
Progutan vazduh se može eliminisati podrigivanjem, tako da iz stomaka u tanko crevo prolazi mala količina vazduha. Kada sedite uspravno, najveći deo progutanog vazduha se vrati kroz jednjak i usta i može da dovede do podrigivanja. Kada ležite, progutan vazduh češće prelazi u tanko crevo, što uzrokuje nadimanje i ispuštanje gasova.
Uzroci pojave gasova u stomaku
Bakterijska produkcija: Neki ugljeni hidrati se ne vare potpuno enzimima u želucu i tankom crevu, pa dolazi do varenja od strane bakterija, normalno prisutnih u našem gastrointestinalnom traktu. Kao rezultat tog procesa nastaju i gasovi kao što su ugljenik dioksid, vodonik i metan. Zavisno od hrane koja je uneta neki gasovi imaju neprijatan miris, zbog prisustva sumpora.
Određena vrsta hrane može doprineti povećanom stvaranju gasova i pojavi nadimanja.
Neki ugljeni hidrati, u hlebu, testeninama, slatkišima se neadekvatno vare što može dovesti do veće produkcije gasova.
Neke osobe ne mogu da tolerišu šećer koji se nalazi u određenim vrstama namirnica. Dva glavna primera su fruktoza (koja se nalazi u suvom voću, medu, saharozi, luku, artičokama i mnogim drugim namirnicama i napicima koji sadrže „kukuruzni sirup bogat fruktozom“) i sorbitol (zamena za šećer koja se nalazi u slatkišima i žvakama bez šećera).
NIje retka ni pojava, laktozna intolerancija, koja nastaje kada organizam otežano vari laktozu, šećer koji se nalazi u mlečnim proizvodima. Simptomi laktozne intolerancije su dijareja, bol u stomaku i nadimanje nakon konzumiranja mleka ili mlečnih proizvoda.
Pored toga i određena vrsta povrća, na primer, kupus, prokelj,karfiol špargla, brokoli može biti odgovorna za stvaranje gasova. Zatim, skrob i rastvorljiva vlakna takođe mogu da povećaju nastanak gasova. Krompir, kukuruz, testenina i pšenica proizvode gasove, dok pirinač ne.
Neki laksativi sadrže rastvorljva vlakna, pa njihova primena izaziva nadutost i bol.
Određene bolesti mogu da dovedu do otežane apsorpcije ugljenih hidrata, što dovodi do povećane produkcije gasova. Ovaj problem može da se javi kod osoba sa celijakijom (bolest uzrokovana intolerancijom na protein u žitaricama), sindromom kratkih creva i nekim retkim poremećajima.
Neke bolesti takođe mogu da uzrokuju preterano nadimanje i gasove kao što su dijabetes i skleroderma, gde je funkcija tankog creva sporija tokom vremena.
Gasovi u stomaku: Simptomi
Simptomi gasova u stomaku su uglavnom nadimanje i grčevi u stomaku, podrigivanje. Bol moze biti oštar, tup, stalan, povremen, lokalizovan, difuzan.
Bol nastaje usled distenzije tj širenja creva i ubrzane peristaltike (pokreti creva) kao i zbog grčenja okolnih mišića. Bol se oseća u delu creva u kome se nalazi zarobljen vazduh, najčešće je to u krivinama debelog creva koji se normalno nalaze desno u delu ispod jetre (srednje desni deo stomaka) kao i u delu ispod slezine (srednje-levi deo). Većina osoba nema preveliku količinu gasova u crevima, već je osetljivost različita kod različitih osoba.
Svaki dugotrajan neobjašnjiv bol može biti ozbiljan. I zahteva dalje ispitivanje.
Stanja u kojima se najčešće javlja bol usled povećane produkcije gasova su :
Sindrom iritabilnih creva – Mnoge osobe sa sindromom iritabilnih creva (SIC) su osetljive na normalnu količinu gasova. Nervi koji prenose impulse su preterano osetljivi, pa normalna količina gasova ili pokreta u crevima deluje kako prevelika i bolna. Javljaju se i promene crevne peristaltike (pokreti creva), kao što su dijareja i/ili konstipacija. Mnogi se žale i na nadimanje.
Funkcionalna dispepsija – tj loše varenje je ponovna pojava ili uporan bol ili neprijatnost u gornjem delu stomaka zbog nadimanja.
Kako se postavlja dijagnoza?
Nisu sve dispepsije za ispitivanje odmah ali simptomi kao što su dijareja, gubitak težine, bol u stomaku, anemija, krv u stolici, nedostatak apetita, povišena temperatura ili povraćanje, mogu da budu znaci upozorenja za ozbiljnije probleme; osobe sa jednim ili više tih simptoma obično se podvrgavaju testiranju.
Testovi su različiti i podrazumevaju pregled krvi i stolice.
- Test laktozne intolerancije
- Radiološko snimanje tankog creva.
- Pregled unutrašnjosti želuca i/ili kolona (endoskopija gornjeg dela digestivnog trakta, sigmoidoskopija ili kolonoskopija).
- Test krvi za celijakiju.
Gasovi: Tretman i lečenje
Prevelika količina gasova može se tretirati na više načina.
Osnovni cilj lečenja je eliminacija tegoba nastalih usled nakupljanja gasova što znači eliminacija gasova, smanjenje nadutosti, regulacija dinamike pražnjenja i eliminacija bola.
Kod pacijenata sa ovim simptomima svakako savetujem promenu ishrane u smislu izbegavanja namirnica koje doprinose nastanku gasova, redovnu fizičku aktivnost, prestanak pušenja, kao primenu Flobiana®, koji sadrži kulturu probiotskih bakterija Lactiplantibacillus plantarum.
U pitanju je klinički ispitana probiotska kultura potvrđena kroz dugogodišnu kliničku praksu. Flobian® pomaže u uspostavljanju i održavanju crevne flore, deluje direktno na uzrok nastanka gasova i može dugoročno da pomogne u rešavanju tegoba u poboljšavanju kvaliteta života.
Dr Jelena Rilak, specijalista interne medicine, OB Kruševac
